De Nederlandse Post & Go automaatstroken: Het vervolg na de laatste editie in 2019

Hieronder ziet u het codeplaatje (afb. 1) van de door PostNL in het geheim aangehouden IAR post & go automaat en de arm en hand (afb. 2) van een PostNL medewerker die met de automaat bezig is.

U zult wel denken, is er al niet voldoende over geschreven, over de vlinder en tulp automaatstroken? Het antwoord is nee. In bulletin 183 (mei 2019) ging het onder andere over de laatste editie van deze automaatstroken. Vermeld werd er dat de inzet van één automaat nog door PostNL werd overwogen. Het zou gaan om unit NL03, de IAR Post & Go automaat die in het postkantoor aan het Haagse Kerkplein geruime tijd dienst heeft gedaan. PostNL gaf verder geen informatie over het gebruik van de automaat. Het bedrijf hulde zich in stilzwijgen, vragen werden niet beantwoord. Ook Bob Fothergill, de IAR technicus cq begeleider van het automatenproject vanuit het Verenigd Koninkrijk, gaf aan niet goed te weten wat PostNL van plan was met het apparaat. Pas nu is gebleken dat het postbedrijf na januari 2019 automaat NL03 heeft ingezet, strikt alleen voor intern gebruik, alleen voor PostNL medewerkers van het hoofdkantoor in Den Haag. Dit betekent dat de automaatstroken met opdruk ‘Laatste editie’ die in het kader van de Filateliebeurs in januari 2019 werden uitgeprint niet de laatste editie van de tulp- en vlinderstroken vormen. Het officiële bericht toen was dat na de filateliebeurs van januari 2019  PostNL zou stoppen met de automaten. Zie hiervoor ook Collect 97 uit het najaar van 2018.

De print op het zegelbeeld van de stroken uit het hoofdkantoor van PostNL is gelijk aan de print die afgedrukt werd ten tijde van de opstelling van de automaat in het Haagse postkantoor aan het Kerkplein. De bonnen die erbij horen geven wel duidelijk aan waar de stroken zijn getrokken. Op de bon (afb. 3) ziet u staan: ‘Post NL Den Haag’, ‘Hoofdkantoor PostNL’, Beatrixlaan 23, Den Haag, Postcode, en daarna ‘date of issue’.

Opvallend op de bon is het woord ‘postcode’. Bij het instellen van de automaat naar de wensen van de opdrachtgever is waarschijnlijk niet begrepen dat in plaats van het woord postcode de postcode vermeld moest worden, te weten 2595 AK. De vlinder- en tulp automaatstroken zelf die na februari 2019 in het hoofdkantoor van PostNL zijn getrokken, zijn alleen te identificeren aan de hand van de codereeksen die op de stroken vermeld staan.

De codereeksen op de stroken geven informatie over waar en wanneer de stroken getrokken zijn. Zo ziet u op één van de stroken in kwestie ‘CONL19 NL03 5894-024’ (afb. 4 ) staan.

De reeks beslaat 20 posities (nb: een spatie is ook een positie). De C geeft het soort automaat aan. De tweede positie geeft de maand aan waarin de strook is getrokken. Voor de eerste 9 maanden wordt een cijfer gebruikt en voor de laatste drie maanden de eerste letter van de maand omdat die maanden met twee cijfers worden aangegeven (wat niet zou passen in de codereeks). Voor de hier vermelde codereeks geldt dat de strook waar de reeks op staat dus in Oktober is getrokken. De volgende vier posities (NL19) geven het land en het jaar aan waarin de strook is getrokken. NL03 is een codenaam voor de automaat. De vier cijfers die volgen geven het sessienummer aan. Hier, voor de aangehaalde codereeks, is het 5894. De laatste drie cijfers geven aan hoeveel stroken er in het kader van die sessie zijn getrokken en betaald.

De vier stroken hier afgebeeld (afb. 5) zijn getrokken in januari 2020. De codereeks begint met C1NL20. Dit zijn waarschijnlijk de eerste stroken na het weer opstarten van de automaat na een tijd uitgeschakeld te zijn geweest. Als de eerste strook niet in de juiste positie ligt, dan draait de automaat die onbeprint door en wordt de eerstvolgende strook wel beprint. Er verschijnt dan als paar een onbeprinte en een beprinte strook.

Omstreeks eind maart 2019 is automaat NL03 in het hoofdkantoor van PostNL geïnstalleerd en aangezet. Voor de vroegst getrokken automaatstroken uit NL03 op het hoofdkantoor in Den Haag begint de codereeks dus met C3. De stroken die als zogenaamde laatste editie in het kader van de Filateliebeurs in 2019 zijn getrokken, hebben op de tweede positie van de reeks een 1 staan (voor januari).

Dankzij Jacques van Zandvoort, mijn informant in deze, is het mogelijk om een indicatie te geven omtrent de aantallen die in het hoofdkantoor van PostNL uit automaat NL03 getrokken zijn. Die indicatie kan worden gegeven aan de hand van de rugnummers. De nummering gaat van hoog naar laag. Op 28-10-2019 was voor de vlinderstroken het rugnummer 1245. Op 24-09-2020 was het rugnummer op de laatste vlinderstrook 0828. In die periode zijn er dus 417 vlinderstroken getrokken. Voor de tulp stroken was het rugnummer op 28-10-2019 1411. Op 24-09-2020 stond op de achterkant van de laatste tulpstrook 1228. In de genoemde periode zijn er dus 183 tulpstroken getrokken. Naar inschatting, rekening houdend met de sessionnummers die bekend zijn van de Filateliebeurs in januari 2019, zijn er van maart tot in oktober 2019 hooguit 90 vlinderstroken en 85 tulpstroken getrokken. In totaal zijn er in het hoofdkantoor ongeveer 500 vlinderstroken en 200 tulpstroken getrokken.

De laatste stroken uit automaat NL03 werden volgens Jacques getrokken op 24 september 2020. De codereeks begint dan met C9NL20. Het sessie nummer is 5959. Dat staat zowel op de bon (afb. 6) als op de er bij horende stroken (zie afbeeldingen 7 a en 7 b). Na 24 september werd de automaat ingepakt en klaargezet voor verzending naar Engeland.

Stroken die vanaf maart 2019 uit automaat NL03 werden getrokken  zijn zeer moeilijk te vinden. Dit geldt met name voor de stroken die in 2020 zijn getrokken. Door het beleid ten aanzien van thuiswerken was er lange tijd vrijwel geen personeel op het hoofdkantoor van PostNL en werd automaat NL03 dus vrijwel niet gebruikt. De automaat werd in verband hiermee ook vaak uitgezet en soms waren er ook storingen waardoor er helemaal niets mee gedaan kon worden.  Het contract voor gebruik van de automaat werd per 30-09-2020 door PostNL opgezegd. Het apparaat heeft daarna nog enige tijd ingepakt gestaan in het hoofdkantoor waarna het omstreeks november/december 2020 verstuurd is naar de fabrikant in Engeland.