Rolzegels Nederland

Om grotere hoeveelheden postzegels goed te kunnen hanteren worden ze door de drukker vaak in rolvorm geleverd: rolzegels; deze opgerolde strook zegels is als regel één zegel breed. We kennen Nederlandse rollen van 500,1000, 5000 en 10000 zegels met ‘gewone’gom en rollen van 50 en 100 zegels met zelfklevende gom op dragerpapier.Vanaf 1975 ging onze PTT voor langlopende series over van vierzijdig getande op tweezijdig getande rolzegels. In 1997 verschenen hier de eerste zelfklevende rolzegels.Om grotere hoeveelheden postzegels goed te kunnen hanteren worden ze door de drukker vaak in rolvorm geleverd: rolzegels; deze opgerolde strook zegels is als regel één zegel breed. We kennen Nederlandse rollen van 500,1000, 5000 en 10000 zegels met ‘gewone’gom en rollen van 50 en 100 zegels met zelfklevende gom op dragerpapier.Vanaf 1975 ging onze PTT voor langlopende series over van vierzijdig getande op tweezijdig getande rolzegels. In 1997 verschenen hier de eerste zelfklevende rolzegels.

Gebruik

De Nederlandse posterijen verstrekken of verstrekten rollen voor :

• Publieksautomaten (1909 – omstreeks 2000): 500- en 1000-rollen.
• Postzegelplakmachines (sinds 1911): 500- en 1000-rollen (in de periode 1909 – 1944 vaak met firmaperforatie), later 5000- en 10000-rollen.
• Loket-afgifteapparaten (1965- omstreeks 2001): 500- en 1000-rollen.
• Zakelijk of particulier middelgroot verbruik: 500- en 1000-rollen, thans 50- en 100-rollen zelfklevende zegels in een afgiftedoosje.

In verband met de invoering van de Euro zijn de Nederlandse publieksautomaten in 2001 gedemonteerd; ook de afgifteapparaten voor rolzegels aan de loketten zijn verdwenen door de introductie van velletjes van vijf of 10 zegels.Zie de afbeeldingen hieronder voor rolzegels zonder rugnummer uit publieksautomaten.

 

Gom

Oorspronkelijk werden postzegels voorzien van Arabische gom, later van allerlei soorten synthetische gom. Sinds 1997 worden rolzegels steeds vaker voorzien van een laag PVAL-gom (polyvinylalcohol; lost op in water) en een extra laag zelfklevende synthetische gom (lost op in wasbenzine) op zogenoemd dragerpapier.
Hieronder zijn de afbeeldingen gegeven van rolzegels met zelfklevende gom op dragerpapier (vanaf 1997), en wel met 2- en 3-cijferige rugnummers van het type 8, zonder ‘A’.

Fosforescentie/luminescentie

Het postzegelpapier wordt in 1962 voorzien van een coating die onder ultraviolet licht een lichtgele weerschijn geeft. Deze weerschijn (fosforescentie) zorgt voor het sturen van poststempelmachines. Het postzegelpapier wordt vanaf ongeveer 1972 eerst voorzien van een fraai wit ogende, tevens fosforescente coating, die onder ultraviolet licht veelal een witte weerschijn geeft en dan bedrukt met het zegelbeeld; sinds 1997 wordt meestal een fosforescente balk afgedrukt op het zegelbeeld, die geel luminesceert.

Herkenning automaatzegels

Zegels uit Nederlandse publieksautomaten en postzegelplakmachines zijn van de rol gesneden door een scherp mes; ze hebben dan ook scherp afgesneden tanding.

Afwijkingen

Interessante afwijkingen die worden verzameld zijn ondermeer zegels met een versnijding door de drukker of door een automaat, met misperforaties (zeldzaam), mis-nummeringen , verminkte nummers enz.

Verzamelen

Rolzegels worden veelal los verzameld (met rugnummer, ook gestempeld) en/of in stroken van 5 met één rugnummer, of stroken van 6 of 10 met twee rugnummers. Ze worden ook gebruikt en op poststuk verzameld. Ook rolzegels uit automaten worden verzameld, zowel los, als strook en op poststuk. Ze worden vaak opgeborgen in al of niet losbladige insteekboeken, waaronder luxe met ook lange verticale en horizontale insteeksleuven. Ook zijn losse gegomde doorzichtige insteekstroken met een zwarte of doorzichtige achterzijde geschikt voor het ‘opzetten’ van een verzameling.

Partijenpostzegels / Port Betaald-zegels

Worden sinds juli 2000 gebruikt op massadrukwerk (‘mailings’); het gaat hier om een aparte categorie zegels, die alleen in 5000- en 10000-rollen wordt geleverd. Alleen de door Enschedé gedrukte zegels dragen rugnummers.

Nieuwtjesdienst 2

Levert nieuwe rolzegels en soms varianten in abonnement, meestal tegen kostprijs (+10%).

Literatuur en catalogus:

R.J.Hammink en P.Portheine, Rolzegels, Automaatstroken en Automaatzegels Nederland, Speciaal Katalogus, 7e editie, september 1995. Dit is tevens een beknopt handboek. De rolzegeluitgiften zijn bijgewerkt tot 1992. De term ‘Automaatzegels’ slaat op ‘rolzegels uit automaten’. Supplementen op de catalogus zijn door H.J.T.Bos gepubliceerd in ons Bulletin 110, blz.26-29 en 113, blz.17 (november 2001).