Actualiteitje oktober 2020

Meester-horlogemakers op het eiland Man

Een rare kop natuurlijk bij een stukje over de postzegelboekjes van het eiland Man, een Brits kroongebied gelegen in de Ierse Zee. Niet behorend tot het Verenigd Koninkrijk overigens en evenmin deel van de Europese Unie. Er wonen amper 90.000 mensen op het eiland, maar het is wel een constitutionele democratie met eigen wetten, munten, postzegels en … postzegelboekjes.

Het was pas in 1973 dat het eiland een onafhankelijke postdienst kreeg. Op 5 juli verscheen een permanente serie met mooie plekjes, pittoreske landschappen en karakteristieke dieren (Manx kat, de Noorse pijlstormvogel en het typische Manx schaap). Enkele van deze zegels kwamen ook meteen in boekjes terecht. Tegelijk met de serie.
Het is niet mijn bedoeling een overzicht te geven van alle 97 sinds 1973 uitgegeven boekjes. Wel beeld ik hierbij de eerste vier af. Deze zijn vervaardigd uit normale zegelvellen en, net als Engelse boekjes, keurig in een kaftje genaaid.

Prestigeboekjes zijn er sinds 1989. Fraaie exemplaren die veel laten zien van de trots van het eiland. Het is de attractie van veel moderne boekjes: ze voegen veel toe in tekst en in beeld. De laatste jaren zijn de prestigeboekjes van Man wat groter van formaat (19 x 12,5 cm). Het zijn fraaie kunstwerkjes, waarbij niet onvermeld mag blijven dat de prijs van de boekjes gelijk is aan de nominale waarde van de zegels. Je betaalt dus geen penny te veel voor al dat moois.
Gewoonlijk verschijnt er maar één zo’n boekje per jaar. Op 11 augustus was dat het boekje “Master Watchmakers of the Isle of Man’.

Bij de techniek van het horlogemaken (en bij andere uurwerken) denken we meestal meteen aan Zwitserland en – vooruit – Japan (kwarts) Maar het eiland Man? Nooit bij stilgestaan.

Toch kent Man drie opmerkelijke ‘Master Watchmakers’. In een groot deel van de huidige polshorloges vinden we toepassingen van uitvindingen van dit drietal. Zij slaagden erin innovatie en techniek te combineren. De uitvindingen van John Harwoord (1893-1964) en George Daniels (1926-2011) zorgden voor een geheel nieuw perspectief. Het heeft onder meer te maken met het op elkaar ingrijpen van de tandwieltjes. Pas jaren later pakte het horlogemerk Omega deze nieuwe techniek op. Een ander probleem, het euvel van vuil en vocht in het kastje, werd door Harwood revolutionair opgelost door het automatisch opwinden van een horloge door polsbewegingen. Deze uitvinding werd weer door Rolex opgepikt. De derde ‘Master’, Roger Smith, kwam in 2015 met opmerkelijke series authentieke Britse horloges.

Niettemin, de horlogemakers van Man bleven in betrekkelijke anonimiteit achter. Terwijl veel moderne horloges gebaseerd zin op hun inventiviteit en creativiteit.

Het op 11 augustus verschenen prestigeboekje geeft ze de aandacht die ze verdienen. In het boekje worden de verdiensten van het drietal toegelicht en fraai geïllustreerd. Vooraan in het boekje zit het hierboven afgebeelde velletje met de serie van zes zegels. Klokjes en horlogemakers staan er prominent op afgebeeld. Drie andere velletjes bevatten elk twee zegels, samen de hele serie vormend. De prijs van het boekje is twee maal de serie, £16,16. Drukker van het boekje is Cartor Security Printing S.A. in Frankrijk.